Een 51-jarige vrouw wordt door haar tandarts naar de MKA-chirurg verwezen in verband met een rode, overigens asymptomatische plek midden op de tongrug (afbeelding 1). Patiënte heeft zelf geen idee hoelang de plek al aanwezig is. Zij is gezond, rookt niet en gebruikt geen medicijnen. Bij palpatie is de plek op de tongrug niet gevoelig. Er is geen induratie. Elders in de mond worden geen slijmvliesafwijkingen aangetroffen. Op grond van de klinische bevindingen lijkt het hier te gaan om glossitis rhombica mediana (GRM).Afb. 1Vlakke, rode verandering van de tongrug van een 42-jarige vrouw. Het aspect is vrijwel diagnostisch voor glossitis rhombica mediana.
Glossitis rhombica mediana wordt gekenmerkt door een rode, soms iets verheven en gelobde (hyperplastische), meestal ruitvormige en meestal in de mediaanlijn gelegen afwijking midden op de tongrug (afbeelding 2). De afwijking ligt altijd voor de grens van het voorste tweederde deel van de tong en het achterste eenderde deel, de tongbasis. Het rode aspect van de afwijking berust op het ter plaatse ontbreken van de haarvormige (filiforme) tongpapillen. In het verleden werd daarom wel eens de benaming ‘centrale papillaire atrofie’ gebruikt.
Afb. 2 Gelobde, hyperplastische vorm van glossitis rhombica mediana bij een 63-jarige man.
Hoe vaak komt de afwijking voor en bij wie?
Er zijn geen betrouwbare cijfers voorhanden over de frequentie van voorkomen van GRM. Schattenderwijs gaat het om ongeveer 0,1% van de bevolking. Als deze schatting klopt, komt iedere tandarts of mondhygiënist deze afwijking enkele malen in zijn of haar loopbaan tegen. De aandoening wordt bijna uitsluitend bij volwassenen gezien. Er is geen voorkeur voor een van beide geslachten.
Wat is de oorzaak van GRM?
Enige tijd is gedacht dat glossitis rhombica mediana het gevolg was een ontwikkelingsstoornis. De huidige opvatting is dat MRG wordt veroorzaakt door C. albicans. Het gaat dan om de rode (erythemateuze) vorm van candidose, in tegenstelling tot de makkelijker herkenbare witte (pseudomembraneuze) vorm. Tot de lokale oorzaken die tot erythemateuze candidose op de tongrug kunnen leiden, moet onder andere worden gedacht aan het gebruik van corticoïdspray bij patiënten met chronische obstructieve longaandoeningen. Mogelijk speelt
Dit artikel is verschenen in TandartsPraktijk nr. 7, 2020.
