DBDD schoof deze zomer aan bij de civiele rechtszaak tegen Chayenne R., een van de inmiddels vele influencers die juridisch op de korrel wordt genomen. De 30-jarige R. is er eentje uit de fit & health-school en een kopstuk uit de anti-fluoridebeweging. De Wassenaarse met het hagelwitte gebit pepert haar half miljoen volgers op Instagram wekelijks in hoe een paar milligram fluoride al onherstelbare schade kan aanrichten aan de pijnappelklier. Een brutale aanval op ‘ons derde oog’, noemt ze het, ‘ons orgaan voor intuïtie en een hoger bewustzijn’. In haar webshop verkoopt R. fluorvrije tandpasta in een rustgevende verpakking, met lavendelolie en houtskool. Niet goedkoop, maar ‘volledig natuurlijk’ en ‘gifvrij’.

‘Ik gebruik geen fluor, dus voél ik wat men voor ons verbergt’

Ironisch genoeg ging de rechtszaak in Amsterdam over een product uit R.’s webshop dat, in volgroeide staat, wél zeer giftig is: hyoscyamus niger, ofwel: zaad voor bilzekruid. De influencer biedt het aan als geneesmiddel bij gaatjes. Door bilzekruid in bijenwas te kneden, te verhitten op een lepel en de damp via een rietje naar de getroffen tand te leiden, kun je – lezen we op haar site – eenvoudig zelf de tandworm verdrijven: ‘Daarna het gaatje vullen met de bijenwas.’ Hoe dat laatste precies in zijn werk gaat, blijft ongewis.

De zaak tegen R. werd aangespannen door de ouders van een kind dat op een haar na stikte in de bilzekruiddamp. Hun advocaat betichtte R. in de rechtszaal van bedrog en misleiding: ‘Daarbij is door de verdachte een jong mensenleven ernstig in gevaar gebracht.’ De welbespraakte R., die haar eigen verdediging voerde, betoogde dat er van bedrog noch misleiding sprake was.

Een eventueel feilen berustte volgens haar volledig bij de aanklagende partij omdat ‘in dit geval overduidelijk de meegestuurde richtlijnen voor het veilig gebruik van het product niet zijn opgevolgd’. Ze stak triomfantelijk een dicht bedrukt A4’tje in de lucht dat de rechter niet direct overtuigde. Deze vroeg zich af of de notie van bedrog en misleiding niet juist van toepassing was op het commercieel uitventen van fictie.

R.: ‘Ik denk niet dat ik u begrijp.’

Rechter: ‘Ik help u. Gaat u in deze rechtbank vertellen dat er zoiets als een tandworm bestaat?’

R.: ‘Edelachtbare! Neemt u me niet kwalijk, maar gaat u in deze rechtbank duizenden jaren medische wetenschap van tafel vegen? Betwist u het succes van de Sumeriërs en de oude Egyptenaren bij het uitroken van de tandworm?’

Rechter: ‘Ik wijs u slechts op de huidige medische stand van zaken die zoiets als een tandworm naar het rijk der fabelen verwijst.’

R.: ‘Of naar de doofpot, edelachtbare? De zogenaamde medische wetenschap zegt van alles en lijkt daarbij opzettelijk te negeren wat we intuïtief voelen. Laat ik het zo zeggen: ik gebruik geen fluor, mijn pijnappelklier is ongeschonden en dus voél ik wat de medische wereld en de farmaceutische partijen met fluor aan ons oog willen onttrekken. Ja, de tandworm bestaat.’

Enfin, de rechter doet half oktober uitspraak. En mocht u daarover in de media niets vernemen, denk dan niet aan een doofpot, maar aan de dikke duim van DBDD. De zaak tegen Cheyenne R. is slechts fictie. Het was de hoofdredacteur van dit tijdschrift die in het vorige nummer van TP mijn fantasie in de vijfde versnelling joeg. In een scherpe aanklacht tegen kwakzalverij (‘tandenpoetsen met kurkuma en kokosolie voor een natuurlijke whitening’) roept Sander L. op de mondzorg tegen desinformatie te beschermen en niet afzijdig te blijven bij de verspreiding ervan. Dapper vind ik zijn inleving in de goedgelovige patiënt die hij weigert dom te noemen: ‘Mensen willen geen behandelingen, ze willen verhalen. En kwakzalvers vertellen nou eenmaal betere verhalen dan wij wetenschappers – zolang we zwijgen tenminste.’

Ik dacht aan Auke Hulst, de schrijver die ik in het voorjaar interviewde, bij de verschijning van zijn roman Tandenjager. Hulst, ervaringsdeskundige maar ook leek in het vak, las zich grondig in en concludeerde: ‘De geschiedenis van de tandheelkunde is zo’n ongelooflijke parade van uitzinnige anekdotes. Als je er research naar doet, moet je nadien heel erg je best doen om niet alles in de piste te gooien.’

De mooiste anekdote gaf hij gelukkig een plek in zijn nieuwe boek. Wie slaat er niet aan op een verhaal over een worm die tandrot veroorzaakt? Tandplak is bijkans een abstractie, daarnaast spreekt een tandworm zo onvoorstelbaar sterk tot de verbeelding dat de fictieve conditie welhaast een teleurstelling is. Al was het maar vanwege de interne logica: lintworm in je romp, tandworm in je kop. Niet voor niets leverde het beestje een van de fraaiste dentale kunstwerkjes op, bekend als ‘The Tooth Worm as Hell’s Demon’.

Amper tien centimeter hoog en door een onbekende kunstenaar in de achttiende eeuw uit ivoor gesneden, zien we twee opengewerkte tanden waarbinnen strijd wordt geleverd tegen helse kiespijn. Rechts een inferno met brandende schedels, links het gevecht met de veroorzaker van het leed: de tandworm. Kijk en huiver. En vraag je af: hoe lang duurt het nog voor de worm wordt herontdekt door influencers die er een machtig (verkoop)verhaal in zien? Zal er, in de nabije toekomst een echte Chayenne R. voor de rechter verschijnen? En zullen we deze rubriek dan, om maar niet te zwijgen, eenmalig herdopen in HBDD: Het Bilzekruid Dampt Door

Jacques Koch is schrijver en journalist. In zijn column DBDD (De Boor Draait Door) schrijft hij over de zijpaden van het tandartsbestaan, onder het motto ‘leuk, leerzaam en soms lachwekkend’.