Mondzorgverleners zullen regelmatig pijnstillers voorschrijven of adviseren. Doorgaans kunnen pijnklachten in de algemene praktijk goed met paracetamol, een NSAID of een combinatie van beide bestreden worden. Er zijn echter situaties waarin eenvoudige pijnstillers onvoldoende werken. In dat geval zal een ander middel overwogen moeten worden. Met de sterker werkende pijnstillers die dan voorgeschreven kunnen worden, zijn de meeste algemeen practici niet ervaren. Dat is jammer, omdat er regelmatig patiënten zijn die goed geholpen zouden kunnen worden met zwaardere pijnstilling. Het doel van dit artikel is dan ook de tandarts algemeen practicus meer inzicht te geven in een aantal sterker werkende pijnstillers en een opstap te bieden om zich verder te bekwamen en te verdiepen in deze medicatie, zodat pijnklachten bij patiënten in de toekomst verantwoord en beter bestreden kunnen worden.
Bij de medicamenteuze behandeling van pijnklachten in de mond zal in eerste instantie paracetamol of een NSAID of een combinatie van beide worden overwogen. Bij hevige pijnklachten is de werking van deze middelen niet altijd afdoende en zal naar een sterker werkend middel moeten worden gezocht. Bij de medicamenteuze behandeling van acute pijn is een stapsgewijze aanpak aangewezen. Het is daarbij verstandig om de pijnladder van de WHO te gebruiken.
WHO-pijnladder
De WHO-pijnladder1 is een wegwijzer voor de medicamenteuze behandeling van pijn. Het is oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van pijn bij kanker. Tegenwoordig wordt het voor alle vormen van pijn gebruikt. Het NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) heeft in de ‘NHG-standaard Pijn’, de pijnladder gering aangepast en bruikbaarder gemaakt voor de huisartsenpraktijk2. De ladder is bij voldoende kennis en kunde ook voor de mondzorg goed bruikbaar. In de NHG-pijnladder is stap 2b niet opgenomen. Deze heb ik toegevoegd om het stappenplan nog duidelijker weer te kunnen geven (Tabel 1).
In principe wordt altijd met stap 1 begonnen. Bij onvoldoende pijnstillend effect wordt (steeds) een trede hoger genomen.
