Vanuit mijn werk als kaakchirurg ben ik meerdere keren tegen de situatie aangelopen dat patiënten, bewust of onbewust, niet alles over hun voorgeschiedenis vertellen. Dat kan tot merkwaardige situaties leiden. Ik herinner mij in het bijzonder twee patiënten.

De eerste patiënte betrof een ongeveer 45-jarige vrouw bij wie sinds kort een pijnlijke, abcesachtige zwelling van haar rechterwang was ontstaan. Op grond van het intra- en extraorale onderzoek, inclusief beeldvorming door middel van een orthopantomogram, werden geen afwijkingen gevonden die de wangzwelling zou kunnen verklaren. Uiteindelijk werd besloten om de zwelling te openen via een intraorale benadering aan de binnenzijde van de wang, met de gedachte dat zich daarbij pus zou ontlasten.

Dat gebeurde echter niet. Er werd een klein weefselstukje uit de zwelling verwijderd voor weefselonderzoek door de patholoog. Deze constateerde een ontsteking die ook met behulp van verschillende laboratoriumtechnieken niet nader kon worden getypeerd. Daarmee geconfronteerd vertelde patiënte beschroomd dat zij enkele maanden geleden in het Verre Oosten om cosmetische redenen haar wangen had laten opspuiten. In die tijd werd nog gebruikgemaakt van een olieachtige substantie, paraffine. Klassiek is hierbij het verhaal van een Spaanse danseres die in de jaren zestig van de vorige eeuw haar benen had laten inspuiten met paraffine. Wanneer zich daarbij een ontsteking voordoet, zijn er nauwelijks behandelingsmogelijkheden. In een enkel geval ontaardt een dergelijk ontstekingsproces in kanker. Bij mijn eigen patiënte bleek het gelukkig mogelijk de ontsteking onder controle te houden door permanent gebruik van corticosteroïden.

Een andere patiënt betrof een ongeveer 43-jarige, mijzelf onbekende huisarts. Hij vroeg mij op de dag voor Kerst per e-mail of ik aan de hand van een door een familielid gemaakte foto van een slijmvliesverandering een suggestie voor de diagnose kon doen. De anamnese vermelde een jaar geleden gemaakte reis naar het Verre Oosten (zonder verdere details…).

Nu is het in algemene zin zelden verantwoord om een diagnose te stellen op grond van alleen een foto en minimale informatie, maar in dit geval was het beeld van de mondfoto dermate kenmerkend dat het verantwoord leek van dit principe af te wijken. Alles wees in de richting van een geslachtsziekte, syfilis. Per omgaande heb ik hem toen mijn diagnose laten weten. Het leek mij niet gepast het bericht af te sluiten met de gebruikelijke “prettige Kerstdagen”. Achteraf bezien had ik mijn bericht beter enkele dagen later moeten sturen. En het was nog beter geweest wanneer ik hem mijn diagnose niet per e-mail had toegestuurd, maar hem in plaats daarvan een voorstel had gedaan een afspraak op mijn spreekuur te maken. Ik kan mij overigens wel voorstellen, dat zijn informatie over zijn reis naar het Verre Oosten niet geheel volledig is geweest.

Prof. dr. Isaäc van der Waal (1943) is ruim 45 jaar als kaakchirurg/oraal patholoog verbonden geweest aan het VU medisch centrum/Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. In deze rubriek doet hij verslag van zijn ervaringen op de meest uiteenlopende gebieden.