Veel tandartsen weten eigenlijk niet meer goed hoe ze hun instrumenten scherp moeten houden
De instrumenten zijn op te delen in een handvat, een schacht die eventueel bochten heeft (maar waarbij het laatste deel van de schacht van belang is) en een werkzaam deel waarbij het gaat om de punt tot drie millimeter daarachter (afbeelding 1).
Bij de scaler en de universele curette staat het binnenvlak van het werkzame deel in een hoek van 90 graden op de schacht en zijn er twee snijranden die geslepen kunnen worden (afbeelding 2). Bij de Gracey curette maakt het binnenvlak van het werkzame deel een hoek van 70 graden (afbeelding 3a en 3b). Alleen de lage snijrand en de tip kunnen geslepen worden. Om te bepalen welke snijrand de lage snijrand is en om te zorgen dat het te slijpen werkzame deel tijdens het slijpen goed gepositioneerd is, zijn er heel handige magnetische staafjes te verkrijgen (afbeelding 9). Het kan handig zijn om een bankschroef te gebruiken om de instrumenten te fixeren (afbeelding 8).
Verder zijn nodig een perspex teststaafje dat glad en niet beschadigd is (afbeelding 14), een platte slijpsteen (afbeelding 11), slijpolie en goed licht.
Als je eventueel door middel van het magneetje weet welke snijrand getest moet worden op scherpte, kun je het werkzame deel van het instrument met heel lichte druk, met de schacht evenwijdig aan het staafje, tegen het staafje aanhouden en trekken (afbeelding 12). Bij een scherp instrument haakt de snijrand in het gladde perspex. Je kunt het staafje langs de hele snijrand rollen om te voelen of die overal scherp is. Bij een bot instrument haakt de snijrand niet in het perspex, maar glijdt het erlangs.
Slijpen kost hoogstens een paar minuten en je hoeft nooit meer te werken met botte instrumenten
Als je genoeg kracht zet, zul je ook met botte instrumenten in het staafje kunnen haken. Als je te veel kracht zet, raakt het staafje beschadigd. Als dat is gebeurd, is het niet meer glad en weet je niet meer of het instrument scherp of bot is en kun je het staafje weggooien (afbeelding 13).
Als een instrument bot is, moet het geslepen worden. Naast platte rechte slijpstenen, zijn er apparaten met draaiende of oscillerende steentjes waar je het instrument tegenaan moet houden. In dit artikel maak ik gebruik van een platte rechte steen. De steen moet aan de kopse kanten vastgehouden worden en bij het slijpen moeten lange halen gemaakt worden, waarbij de hele steen gebruikt wordt en er geen deuken in de steen komen.
Het te slijpen instrument moet met het binnenvlak horizontaal gefixeerd worden met de punt naar de operateur toe. Het magnetische staafje kan hiervoor gebruikt worden. De bankschroef kan hierbij ook goed gebruikt worden. Hoewel het wat langer duurt om het instrument hierin goed te positioneren, is hij dan wel stevig gefixeerd (afbeelding 6 en 7).
De slijpsteen moet in een hoek van 110 graden met het binnenvlak bewegen. Als de hoek kleiner dan 90 graden wordt, maak je het instrument botter. Als de hoek groter dan 110 graden wordt, raak je de snijrand niet (afbeelding 4 en 10). Vervolgens moet je de slijpsteen met lange rustige bewegingen van boven naar beneden halen, van 3mm vanaf de punt tot aan de punt. Bij scalers blijft het daarbij. Bij curettes moet de punt rond blijven en moet je deze dus ook meeslijpen (afbeelding 5).
Voor het slijpen moet er wat olie op de steen worden aangebracht. De olie zorgt ervoor dat het slijpsel niet in de steen trekt en voert de wrijvingswarmte wat af. Als het instrument goed geslepen wordt, zie je bij de haal wat zwart slijpsel op het instrument komen.
Wanneer een instrument goed geslepen wordt, kan het veel vaker gebruikt worden dan 25 keer en weet je zeker dat je goed scherpe instrumenten gebruikt. Als het instrument te dun wordt, kan je met een gerust hart een nieuwe kopen (afbeelding 15).
Als in de praktijkprotocollen wordt opgenomen dat een instrument na gebruik wordt gereinigd en gedesinfecteerd, dan kan het na desinfectie getest worden en als dat nodig is, worden geslepen.
Een assistent zou dit routinematig kunnen doen. Het kost hoogstens een paar minuten en je hoef nooit meer te werken met botte instrumenten.
