Vapes zijn elektronische apparaten die een vloeistof (e-liquid) verhitten tot een damp die wordt ingeademd. De populariteit van vapes komt voort uit de mogelijkheid om het nicotinegehalte te reguleren (het bevat geen teer zoals bij sigaretten) en de beschikbaarheid van aantrekkelijke smaken. De e-liquids bestaan uit een tweetal basisstoffen te weten: propyleenglycol (PG) en plantaardige glycerine (VG) en vormen de dragers van de damp. PG heeft uitdrogende eigenschappen, terwijl VG zorgt voor een zoetige smaak en dikke damp. Ze bevatten ook nicotine variërend van 0 mg tot hoge concentraties, afhankelijk van de voorkeur van de gebruiker. Aan e-liquids worden ook vaak aroma’s toegevoegd. Meestal fruitige of zoete smaken, zoals watermeloen, vanille of munt, die vooral jongeren aanspreken. Nog wat conserveringsmiddelen en kunstmatige kleurstoffen door het elixer heen en BAM, de mensheid raakt verslaafd.

Hoewel vapes doorgaans minder schadelijke chemicaliën bevatten dan tabak, is er groeiend bewijs dat het inademen van chemicaliën via vapes gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Vapes en sigaretten verschillen vooral in hun samenstelling en de manier van inademen. Sigaretten bevatten tabak, die bij het verbranden schadelijke stoffen zoals teer en koolmonoxide produceert. Deze stoffen hebben ernstige gevolgen voor de longen en de algehele gezondheid, waaronder het risico op longkanker en hartziekten. Vapes daarentegen bevatten e-liquids met propyleenglycol, plantaardige glycerine en nicotine, die worden verhit tot damp. Hoewel vapes doorgaans minder schadelijke stoffen bevatten dan sigaretten, blijven ze zeker niet zonder risico. De damp bevat chemische stoffen zoals formaldehyde en acroleïne, die schadelijk kunnen zijn voor de mond en longgezondheid. Bovendien kan de illusie van veiligheid ertoe leiden dat gebruikers meer gaan vapen dan ze anders zouden roken, wat de blootstelling verhoogt.

Een van de belangrijkste ingrediënten in e-liquids is propyleenglycol, een stof die hygroscopische eigenschappen heeft, wat betekent dat het water uit de slijmvliezen onttrekt. Dit leidt tot een droge mond, een aandoening die bekend staat als xerostomie. Speeksel is essentieel voor een gezonde mond, aangezien het niet alleen voedselresten en bacteriën wegspoelt, maar ook helpt bij het neutraliseren van zuren die anders tandbederf kunnen veroorzaken. Wanneer de speekselproductie afneemt, wordt het zelfreinigende vermogen van de mond verminderd, wat het risico op cariës en gingivitis verhoogt. Bij een tekort aan speeksel wordt het dus moeilijker om voedselresten en bacteriën weg te spoelen. De verhoogde aanwezigheid van bacteriën draagt dan ook bij aan de ontwikkeling van tandbederf en tandvleesaandoeningen. Langdurige droogte kan het mondslijmvlies irriteren, wat resulteert in een branderig gevoel of zelfs kloven in de mond en lippen. Verder creëert een droge mond de ideale omstandigheden voor de groei van anaërobe bacteriën, die zwavelverbindingen produceren. Dit leidt tot een onfrisse adem (halitose).

Nicotine, een van de belangrijkste bestanddelen in de meeste e-liquids, heeft een vasoconstrictief effect, wat betekent dat het de bloedvaten vernauwt en de bloedcirculatie in het tandvlees vermindert. Dit heeft ernstige gevolgen voor de mondgezondheid. Verminderde bloedtoevoer vertraagt bijvoorbeeld het genezingsproces van tandvleesweefsel na chirurgische ingrepen of verwondingen, wat de kans op infecties verhoogt. Door verminderde bloedcirculatie kunnen ook ontstekingen zoals gingivitis zich sneller ontwikkelen en vaak minder zichtbaar zijn. Dit leidt tot een verergering van de aandoening. Langdurig gebruik van nicotine kan de kans op de ontwikkeling van parodontitis vergroten. Dit is een ernstige aandoening waarbij het tandvlees en het bot dat de tanden ondersteunt, verloren gaan. Uiteindelijk kan dit leiden tot tandverlies.

Hoewel vapes doorgaans minder nicotine bevatten, kunnen ze andere schadelijke stoffen bevatten, zoals suikers en zuurhoudende aroma’s die bijdragen aan glazuurverkleuring en erosie. Sommige aroma’s bevatten kleurstoffen en andere stoffen die het glazuur kunnen aantasten en verkleuren, vooral bij langdurige blootstelling. Daarnaast hebben veel e-liquids een pH-waarde lager dan 5, wat hen zuur maakt. Aanhoudende blootstelling aan zuren kan het tandglazuur verzwakken, waardoor het gevoeliger wordt voor erosie en gevoeligheid. In extreme gevallen kan dit leiden tot glazuurverlies en uiteindelijk tot de blootstelling van het dentine, wat pijn en gevoeligheid kan veroorzaken bij het eten of drinken van warme of koude substanties.

Onderzoek toont aan dat de damp van vapes de samenstelling van de orale microbiota beïnvloedt. Vapen verhoogt de aanwezigheid van bacteriën die bijdragen aan tandbederf, zoals streptococcus mutans en lactobacillus. Deze bacteriën fermenteren suikers in de mond, wat leidt tot de productie van zuren die het tandglazuur aantasten en er is dan ook een verhoogd risico op tandbederf. De veranderde bacteriële samenstelling leidt tot een grotere kans op de ontwikkeling van cariës, maar er is ook een verhoogd risico op systemische infecties. Je kan de mond zien als een soort toegangspoort voor bacteriën die in de bloedbaan kunnen komen. Een verstoorde mondflora kan leiden tot systemische infecties en ontstekingen in andere delen van het lichaam.

Hoewel vapes doorgaans minder carcinogenen bevatten dan sigaretten, zijn er enkele verwarmingschemicaliën zoals formaldehyde en acroleïne die kankerverwekkend kunnen zijn. Deze stoffen ontstaan bij het verhitten van e-liquid en kunnen leiden tot schade aan het mondslijmvlies. De aanwezigheid van carcinogene stoffen in de damp kan namelijk leiden tot DNA-schade in mondslijmvliezen, wat op de lange termijn kan bijdragen aan de ontwikkeling van mondkanker. Er is dus een verhoogde kans op orale afwijkingen. De voortdurende blootstelling aan schadelijke chemicaliën kan leiden tot veranderingen in het mondslijmvlies, die mogelijk zelfs prekankerachtige afwijkingen kunnen veroorzaken.

Hoewel vapen vaak als een minder schadelijk alternatief voor roken wordt gepromoot, blijkt uit verschillende onderzoeken dat vapes aanzienlijke risico’s voor de mondgezondheid met zich meebrengen. Het is van groot belang dat er striktere regels worden ingevoerd om het gebruik van e-sigaretten te reguleren en dat er een breed publiek bewust wordt gemaakt van de gevaren van vapen, met specifieke nadruk op mondgezondheid. Het beschermen van de volksgezondheid en in het bijzonder de mondgezondheid, vereist als je het mij vraagt een gezamenlijke inspanning van zowel de overheid als de zorgsector.